62: Czy można uniknąć kryzysu w e-biznesie? „Złapani” z Biblią e-biznesu 3.0

Piotr Motyl

przez

SpreakerApple PodcastsGoogle PodcastsSpotify Facebook YouTube LinkedIn

Działasz w e-biznesie? Pamiętaj o ofercie dla e-biznesu od Domeny.tv i MSERWIS.

Chciałbyś dowiedzieć się, jak uniknąć kryzysu w e-biznesie? Jak rozpoznać symptomy nadchodzących problemów? Jakie są największe niebezpieczeństwa w prowadzeniu biznesu online?
Koniecznie posłuchaj rozmowy podcastu o e-biznesie „Złapani w sieć” z Piotrem Motylem. Piotr jest współautorem Biblii e-biznesu 3.0, twórcą projektu Biznesponadgranicami.pl, konsultantem biznesowym, entuzjastą zdalnego modelu e-biznesu oraz automatyzacji i geolokalizacji biznesu.

Nie zapomnij zostawić maila, dostaniesz powiadomienia o nowych odcinkach: https://zlapaniwsiec.pl/newsletter-formularz/

Plan rozmowy „Złapanych”:

02:45 W jaki sposób można zdefiniować kryzys w e-biznesie?

06:15 Jakie są przyczyny sytuacji kryzysowych w firmie?

13:44 Jak diagnozować objawy kryzysu w małej firmie?

18:34 Jak rozpoznać wczesne symptomy nadchodzącego kryzysu w firmie?

24:12 Jakie pułapki czekają na e-przedsiębiorców w czasach rozkwitu biznesu online?

28:44 W którym momencie należy zacząć wycofywać się z biznesu?

33:36 Jakie są największe niebezpieczeństwa w prowadzeniu biznesu online?

40:50 Jakie są sposoby zarządzania kryzysem w firmie?

46:59 Jak można ograniczyć skutki kryzysu w e-biznesie?

54:00 Jakie są osobiste doświadczenia Piotra Motyla w zarządzaniu kryzysem?

Pobierz bezpłatny e-book z materiałami na temat zarządzania w kryzysie.

Pobierz “E-book Odcinek 62” 62-Czy-mozna-uniknac-kryzysu-w-e-biznesie-„Zlapani-z-Biblia-e-biznesu-3.0-Piotr-Motyl.pdf – Pobrano 330 razy – 644,56 KB

Szczegóły rozmowy

Łukasz Marczewski
Witam wszystkich serdecznie na webinarze ze współautorami Biblii e-biznesu oraz podcastem Złapani w sieć.
Dzisiaj porozmawiamy o kryzysie, a dokładniej – o kryzysie w biznesie.
Zapytamy Piotra, czy przewiduje w tym momencie kryzys, a może już widzi jego symptomy.
Porozmawiamy o tym, jak można sobie radzić z takim kryzysem.
Nasz dzisiejszy gość, Piotr Motyl, to przede wszystkim konsultant biznesowy, przedsiębiorca z wieloletnim doświadczeniem – od 2006 roku założył pięć firm, w tym również za granicą, m.in. w Azji. Jest absolwentem studiów MBA oraz współautorem serii książek Biblia e-biznesu.
Przede wszystkim doradza przedsiębiorcom, zarówno większym, jak i mniejszym, w obszarze e-commerce.
Witaj, Piotrze, cieszę się, że jesteś z nami.
Bardzo się cieszę na naszą dzisiejszą rozmowę.
Piotr Motyl
Witaj, Łukaszu, witam wszystkich.
Moi drodzy, mamy dzisiaj niesamowitą okazję, żeby się spotkać, bo pewnie część z Was kojarzy Biblię e-biznesu – może ją czytała, może ma, a może tylko o niej słyszała.
Jestem współautorem Biblii e-biznesu razem z Łukaszem.
To niesamowity poradnik, który myślę, że wiele osób powinno poznać lub przynajmniej zapoznać się z jego treścią. Jeśli ktoś planuje prowadzić biznes, to na pewno szuka odpowiedniej wiedzy, a ta książka ma naprawdę świetnie poukładane treści. Warto o tym pamiętać, szczególnie w obliczu kryzysu, który, jak myślę, niedługo nas dosięgnie.
Łukasz Marczewski
No właśnie.
Mówisz, Piotrze, o kryzysie.
Jak możemy zdefiniować kryzys w biznesie?
Czym on tak naprawdę może być?
Piotr Motyl
Wiesz, co, nie jestem doktorem nauk ekonomicznych, ale staram się to uprościć. To, czy ktoś ma kryzys, czy nie, zależy od tego, co widać w zestawieniu finansowym. Nawet jeśli oficjalnie mamy kryzys – jak mówi amerykańska definicja, to są dwa następujące po sobie kwartały spadku PKB – i to miało miejsce ostatnio w Stanach. W Europie jest podobnie.
Możemy obserwować, co się dzieje w USA, Europie, Polsce – na pewno są jakieś symptomy. Ale powinniśmy skupić się na tym, co widać w naszym zestawieniu finansowym.
Jeśli prowadzisz firmę, musisz mieć jakieś zestawienia finansowe: koszty stałe, koszty zmienne, przychody. Patrzysz, czy przekraczasz próg rentowności, czy nie.
Jeśli wyniki są dobre mimo kryzysu, może okazać się, że firma się rozwija. Jeśli jednak w ostatnich kwartałach widzisz spadki, czas przemyśleć strategię.
Obecnie mamy zamieszanie na rynku – wojna na Ukrainie, napięcia między USA a Chinami, recesja w największych gospodarkach świata. To wszystko ma wpływ na globalną sytuację gospodarczą.
Podsumowując, kryzys zawsze jest szansą. Firmy, które potrafią się dostosować, mogą wykorzystać kryzys jako trampolinę do sukcesu. Ważne, abyś sprawdził swoje zestawienia finansowe i zrozumiał, w jakiej sytuacji jesteś.
Łukasz Marczewski
Czyli podsumowując, mówisz, że warto zajrzeć w swoje zestawienia finansowe i jeśli przychody spadają, zastanowić się nad przyczynami tego stanu rzeczy.
Jakie mogą być przyczyny?
Wspominałeś o złej strategii.
Co jeszcze może wpływać na spadki przychodów?
Wielu przedsiębiorców odnotowuje wzrosty, więc nad czym warto się jeszcze zastanowić?
Piotr Motyl
To zależy od etapu rozwoju firmy. Jeśli firma jest mała, prowadzona przez jedną-dwie osoby, przyczyny kryzysu mogą być inne niż w przypadku większych firm.
Opisałem to dokładnie w moim rozdziale w Biblii e-Biznesu. Kryzys może mieć przyczyny wewnętrzne – problemy z personelem, działem handlowym czy logistyką. Koszty mogą rosnąć, co prowadzi do spadku rentowności.
Z kolei przyczyny zewnętrzne, jak sytuacja polityczna, wojna na Ukrainie, mogą wpływać na ograniczenie inwestycji i zakupów przez firmy.
To wszystko zależy od skali działalności firmy. Ważne jest, aby zrozumieć, na jakim etapie jesteśmy, jakie mamy szanse na rozwój i jakie są zagrożenia.
Warto przeprowadzić audyt sytuacji, zarówno wewnątrz firmy, jak i na rynku, na którym działamy. Czy nasza firma działa lokalnie, na rynku krajowym, czy międzynarodowym? Jak wygląda sytuacja u konkurencji?
Trzeba mieć strategię, nawet jeśli firma jest mała. Krótkoterminowe plany, jak te na najbliższy kwartał czy rok, są niezbędne. Na ich podstawie możemy dopasować działania, sprawdzić, czy nasza firma rozwija się, czy mamy jakieś problemy wewnętrzne, a następnie dostosować strategię.
W uproszczeniu, strategia polega na odpowiedzi na kilka pytań: Gdzie jesteśmy? Jak wygląda nasza sytuacja finansowa, jak radzimy sobie na rynku? Co się dzieje u konkurencji? Gdzie chcemy być za pół roku, rok? Czy chcemy przetrwać, rozwijać się, wejść na nowe rynki?
Kolejne pytanie brzmi: Jakimi taktykami chcemy osiągnąć nasze cele? Czy powinniśmy zoptymalizować koszty, zwiększyć efektywność działu handlowego, zatrudnić nowych pracowników, czy wręcz przeciwnie, ograniczyć koszty i zwolnić ludzi?
Następnie musimy zweryfikować, czy nasza strategia działa. W wielu firmach robi się to przynajmniej raz na kwartał. Sprawdzamy, czy nasze działania przynoszą oczekiwane rezultaty, i jeśli nie, wprowadzamy korekty.
Ważne jest, aby regularnie porównywać nasze wyniki z poprzednimi okresami oraz z wynikami konkurencji. Czasem może się okazać, że nasze wyniki są słabe, ale konkurencja radzi sobie świetnie – wtedy trzeba głębiej zdiagnozować, co nie działa w naszej firmie.
Kiedy już zrozumiemy, co się dzieje na rynku, możemy wprowadzić zmiany do strategii. Decydujemy, czy chcemy przetrwać, zrestrukturyzować firmę, czy może mamy szansę na rozwój.
Czasem może się okazać, że jedynym rozwiązaniem jest zamknięcie firmy lub nawet kontrolowane bankructwo. W niektórych przypadkach firma ma dobre produkty i kontakty, ale pojawiają się problemy, które uniemożliwiają dalsze działanie.
Warto też pamiętać, że statystyki dotyczące zamykania firm mogą być mylące. Część firm zamyka się po to, aby przekształcić się np. w spółkę z o.o., a aktywa i zasoby mogą zostać przeniesione do nowego podmiotu. To może być trampolina do dalszego rozwoju.
Podsumowując, jest kilka ważnych kwestii, o których warto pamiętać w czasie kryzysu. Więcej szczegółów opisałem w moim rozdziale w Biblii e-Biznesu, gdzie omawiam zarówno przyczyny wewnętrzne, jak i zewnętrzne oraz to, jak stworzyć prostą strategię radzenia sobie z kryzysem.
Łukasz Marczewski
Piotrze, wspomniałeś o weryfikacji przychodów i strategii, ale to brzmi jak coś, co może być stosowane w dużych firmach. A co z małymi firmami, które często nie mają rozbudowanej księgowości ani zaawansowanych narzędzi do analizy?
Masz jakieś proste sposoby czy narzędzia, które mogłyby pomóc takim firmom?
Piotr Motyl
Tak, prosty temat. Wystarczy sobie wpisać w Google „zestawienie budżetu firmy”. Nawet małe firmy, jednoosobowe działalności, muszą mieć jakieś zestawienie finansowe. Może to być nawet na jednej kartce. To taki prosty budżet: koszty stałe, jak lokal czy ZUS, koszty zmienne, jak energia, zakup towarów, i przychody.
Arkusz Excela w zupełności wystarczy. W wielu polskich firmach nie ma nawet prostego budżetu, co może prowadzić do kłopotów.
Warto co tydzień, a przynajmniej raz w miesiącu, robić zestawienie finansowe. W Polsce mamy metodę rozliczania memoriałową, czyli księgujemy koszty i przychody niezależnie od tego, czy faktycznie zapłaciliśmy za fakturę. To może powodować rozbieżności w cash flow. Warto rozważyć metodę kasową, która lepiej oddaje rzeczywiste przepływy pieniężne.
Podsumowując, nawet małe firmy mogą poświęcić pół godziny tygodniowo na proste rozliczenie finansowe. Wystarczy kartka papieru lub arkusz Excela, żeby sprawdzić koszty stałe, koszty zmienne i przychody. To pozwoli lepiej kontrolować sytuację finansową firmy.
Łukasz Marczewski
Sposób jest bardzo fajny, natomiast odnosisz się, Piotrze, do rzeczy przewidywalnych – wiemy, że będziemy musieli zapłacić za lokal, za pracowników. Jak rozpoznać symptomy nadchodzącego kryzysu?
Po czym poznać, że coś niespodziewanego może się wydarzyć?
Piotr Motyl
Już mówię, jak ja do tego podchodzę. W 2008 roku nie rozpoznałem odpowiednio wcześnie nadchodzącego kryzysu i kosztowało mnie to prawie firmę. Popełniłem wtedy mały błąd, ponieważ pracowaliśmy z klientami, dając im możliwość płatności z odroczonym terminem.
Klienci brali towar na kredyt, a potem zaczęły się opóźnienia w płatnościach. Firma mogła być rentowna na papierze, ale w kasie brakowało pieniędzy. Kiedy zauważasz, że coraz więcej klientów ma problemy z zapłatą, to sygnał, że coś się dzieje na rynku.
Każdy przedsiębiorca powinien regularnie robić tzw. market research – czyli sprawdzać, co dzieje się na rynku. Ja rozmawiam z ludźmi z różnych branż, aby zbierać dane i obserwować nastroje.
Dla małych firm prosta rada: nie stać cię na to, żeby dawać towar na kredyt. Jeśli oferujesz kredyt kupiecki, musisz być gotów na koszty finansowania zewnętrznego. Małe firmy nie mogą sobie na to pozwolić.
Najlepszym rozwiązaniem jest pobieranie zaliczki lub płatność z góry – np. 30% lub 50% wartości zamówienia. Dzięki temu masz płynność finansową.
Gdy widzisz, że na rynku coś zaczyna się dziać, musisz skontaktować się z klientami i sprawdzić, jak wygląda u nich sytuacja. Część klientów wciąż będzie w stanie płacić i to na nich powinieneś się skoncentrować.
Pamiętaj, że problemy u innych firm mogą szybko dotknąć twoją firmę. Jeśli klienci mają problemy finansowe, prędzej czy później może to wpłynąć na twoją działalność. Dlatego prewencja jest kluczowa – regularnie monitoruj sytuację finansową, zbieraj informacje z rynku i unikaj kredytowania klientów na zbyt długi okres.
Prewencja rozwiązuje wiele problemów. Prostym sposobem na zabezpieczenie się przed kryzysem jest trzymanie się zasad finansowych – monitorowanie cash flow, unikanie nadmiernego zadłużenia i ograniczanie ryzyka, np. poprzez żądanie płatności z góry.
Małe firmy mają przewagę nad dużymi, bo mogą szybko reagować i dostosowywać się do sytuacji na rynku. Mogą obniżać koszty, zmieniać strategię, a nawet przenieść działalność w inne miejsce, gdzie są korzystniejsze warunki.
Przykładem są koszty energii, magazynowania, transportu – wiele z tych kosztów wzrosło o 200, 300, a nawet 500%. Firmy, które nie przewidziały tych wzrostów, mogą teraz mieć problem z utrzymaniem rentowności.
Wiele firm będzie miało problem w nadchodzących miesiącach, bo działały na podstawie budżetów sprzed kilku kwartałów, a teraz nagle okazuje się, że koszty wzrosły wielokrotnie. W takim przypadku trzeba szybko działać, żeby nie doprowadzić firmy do bankructwa.
W moim doświadczeniu z zarządzaniem firmą kluczowe było rozpoznanie momentu, kiedy należy zamknąć firmę lub zrestrukturyzować jej działalność. Nie zawsze warto czekać – czasem lepiej jest szybko reagować i podjąć trudną decyzję, zanim firma wpadnie w poważne problemy finansowe.
Podjęcie decyzji o zamknięciu firmy w odpowiednim momencie może uratować cię przed niepotrzebnymi kosztami. Czasami warto „zejść ze sceny” w odpowiednim momencie i zacząć coś nowego.
Wszystko zależy od tego, na jakim etapie jest firma. Ale niezależnie od tego, czy mówimy o inwestycjach, firmach, czy innych przedsięwzięciach – zawsze trzeba być gotowym na stratę i przewidzieć moment, kiedy warto się wycofać.
Cokolwiek robisz, musisz być gotowy na stratę i zaplanować sobie strategię wyjścia. Najlepiej, jeszcze zanim zacznie się biznes, zastanowić się nad tym, jak będziesz się z niego wycofywać, jeśli coś pójdzie nie tak.
Podam przykład życiowy. Na studiach MBA uczono mnie, że nawet wchodząc w związek małżeński, warto podpisać intercyzę. To nie chodzi o to, żeby kogoś oszukać, tylko o zabezpieczenie się na złe czasy. Tak samo jest w biznesie – plan wyjścia jest na złe czasy, kiedy coś pójdzie nie tak.
Większość ludzi w Polsce, zakładając firmę, nie myśli o tym, co zrobić, jeśli coś się nie powiedzie. A warto planować swoje działania w sposób odpowiedzialny, z myślą o potencjalnych ryzykach.
Najlepiej zacząć od prostego pytania: Co może pójść nie tak? Ile maksymalnie możemy stracić? I w którym momencie przestajemy działać, żeby nie narazić się na jeszcze większe straty?
To są kluczowe pytania, które trzeba sobie zadać, aby zabezpieczyć swój biznes. Takie podejście pozwala nie tylko na uniknięcie problemów, ale także na przygotowanie się do trudnych sytuacji.
Łukasz Marczewski
Piotrze, mówiłeś wcześniej o weryfikacji finansowej firmy i o zmiennych kosztach. Jakie są jeszcze największe zagrożenia w prowadzeniu biznesu online? Co byś tutaj wymienił?
Piotr Motyl
Jednym z największych zagrożeń jest wiarygodność firmy. Można ją budować latami, a stracić w pięć minut. W internecie reputacja jest niezwykle ważna. Mamy przykład z ostatnich miesięcy, kiedy znana postać promowała produkty, które okazały się nielegalne w Polsce.
Wystarczy jeden błąd, jedna zła współpraca, a firma może znaleźć się w centrum kryzysu PR-owego. Przykład Brand24 – Michał Sadowski musiał się zmierzyć z poważnym problemem, gdy Facebook odciął dostęp do swoich danych, co wpłynęło na działalność firmy.
Firmy, które są uzależnione od jednego kanału sprzedaży, czy jednego dostawcy, narażają się na ogromne ryzyko. Sam popełniłem taki błąd, kiedy w dużej mierze zależałem od sprzedaży na Allegro. Jeden niezadowolony klient, który wystawił kilkaset negatywnych opinii, zablokował moje aukcje, a firma prawie upadła.
Ostatecznie udało się firmę zreanimować, ale tylko dlatego, że miałem już jakąś bazę mailingową i udało się zmienić strategię. Warto pamiętać, że uzależnienie się od jednego kanału czy jednego dużego klienta może być bardzo ryzykowne.
Innym problemem może być wewnętrzny kryzys w firmie. Zdarzyło mi się, że kluczowi pracownicy, widząc, jak dobrze firma prosperuje, próbowali ją przejąć. Mieli dostęp do dostawców, bazy klientów, wszystkiego. Takie rzeczy też się zdarzają i trzeba być na to przygotowanym.
Musimy również pamiętać o zagrożeniach związanych z bezpieczeństwem danych. Przykładem może być firma Garmin, która padła ofiarą cyberataku. Hakerzy zablokowali dostęp do danych i zażądali okupu w Bitcoinach. To pokazuje, że nawet największe firmy mogą paść ofiarą cyberprzestępców.
Warto inwestować w odpowiednie zabezpieczenia, zarówno systemowe, jak i organizacyjne. W mojej firmie wprowadziłem rozwiązania, które uniemożliwiały pracownikom dostęp do danych, do których nie powinni mieć wglądu. To minimalizuje ryzyko kradzieży informacji czy innych nadużyć.
Łukasz Marczewski
Piotr, mówisz o wielu zagrożeniach. Jak zatem możemy zarządzać kryzysem w firmie? Jakie narzędzia czy kompetencje mogą nam w tym pomóc?
Piotr Motyl
Cokolwiek robimy, musimy najpierw zastanowić się, jak będzie wyglądała nasza branża za 3, 5, czy 10 lat. Kryzysy zawsze będą, ale firmy, które budują lojalność klientów, mogą je przetrwać. Kluczem jest posiadanie bazy adresowej i taniego sposobu pozyskiwania klientów.
Weźmy branżę zabawek. Nawet w czasie kryzysu ludzie będą kupować zabawki, choć może tańsze. Ale jeśli mamy bazę klientów, którzy wracają do nas przez lata, firma będzie stabilna.
Największym błędem jest uzależnienie się od jednego kanału sprzedaży, np. od Allegro. Tak naprawdę pracujesz wtedy dla Allegro, nie dla siebie. Nie budujesz własnej bazy klientów, a gdy Allegro zmienia zasady, twój biznes przestaje być opłacalny.
Dlatego trzeba budować biznes w taki sposób, aby móc go skalować, rozwijać i ewentualnie sprzedać, jeśli już nie chcemy go prowadzić. Firma musi być zaplanowana strategicznie, aby była elastyczna i mogła szybko dostosować się do zmian na rynku.
Na szczęście małe firmy mają ogromne szanse w czasie kryzysu, bo mogą szybko się adaptować, obniżać koszty i przenosić działalność np. do magazynów fulfilmentowych. To daje elastyczność i możliwość przetrwania w trudnych czasach.
Podsumowując, kryzys może być zarówno zagrożeniem, jak i szansą. Wszystko zależy od tego, jak firma jest przygotowana i jak szybko potrafi reagować na zmiany.
Wiele firm, które mają niski poziom kosztów stałych i szybko reagują, może przekształcić kryzys w szansę. Takie firmy są w stanie zmienić strategię, zoptymalizować procesy i dostosować się do nowej sytuacji na rynku.
Jeśli jesteś małą firmą, która działa w e-commerce, masz ogromne szanse na przetrwanie. W czasie kryzysu duże firmy ograniczają budżety marketingowe, zwalniają pracowników i zmniejszają zasięg. Mała firma może elastycznie zmniejszać koszty i skupić się na najbardziej opłacalnych obszarach działalności.
Duże firmy działają wolno, a małe firmy mają możliwość szybkiego dostosowania się. Kryzys jest dla nich okazją do tego, aby wyjść z niego silniejsze. Ważne jest jednak, aby przewidywać potencjalne problemy i przygotować strategię wyjścia, zanim sytuacja stanie się krytyczna.
Na koniec, jeśli jesteś na początku swojej drogi biznesowej i nie masz jeszcze wystarczającej wiedzy, warto poszukać wsparcia. Przygotowałem zestaw materiałów, które mogą pomóc w zaplanowaniu strategii i radzeniu sobie z wyzwaniami. Można znaleźć te materiały na mojej stronie, gdzie udostępniam praktyczne szablony i narzędzia do zarządzania firmą.
Oczywiście, jeśli ktoś potrzebuje indywidualnego wsparcia, również jestem dostępny. Warto inwestować czas w naukę i zdobywanie doświadczenia, aby w przyszłości być lepiej przygotowanym na nieprzewidziane okoliczności.
Na szczęście, dla małych firm nadchodzący kryzys może być mniej dotkliwy niż dla dużych. Dzięki elastyczności, małe firmy mogą lepiej poradzić sobie z nieprzewidywalnymi warunkami, zmniejszając koszty i dostosowując się szybciej niż korporacje.
Kryzys to nie tylko zagrożenie, ale także okazja do przemyślenia swojej strategii, restrukturyzacji firmy i przygotowania jej na przyszłość. Ważne, aby patrzeć na kryzys jako na możliwość do wzrostu, a nie tylko jako na przeszkodę.
Podsumowując, kryzys można przewidzieć, jeśli jest się czujnym i reaguje na zmiany na rynku. Najważniejsze jest, aby mieć elastyczną strategię, gotową na różne scenariusze i umieć szybko podejmować decyzje.
Łukasz Marczewski
Piotrze, dziękuję za dzisiejsze spotkanie i cenne wskazówki. Myślę, że wielu przedsiębiorców skorzysta z twoich rad i będzie lepiej przygotowanych na nadchodzące wyzwania.
Piotr Motyl
Dziękuję, Łukaszu, za zaproszenie. Mam nadzieję, że te informacje pomogą wielu osobom przetrwać trudne czasy i wyjść z nich silniejszymi. Pamiętajcie, że kluczem do sukcesu jest elastyczność, szybka reakcja na zmiany i dobrze przemyślana strategia.

Dodaj komentarz